وسایل نقلیه نیاز به یک منبع انرژی برق دارند تا موتور درون‌سوز را راه‌اندازی کنند یا از امکانات الکترونیکی در حالت خاموش استفاده کنند. این منبع انرژی، که همان باتری ماشین است، برق اولیه برای روشن شدن موتور را تأمین می‌کند. این قطعه نقش حیاتی در آغاز کار خودرو ایفا می‌کند و در صورت خرابی، می‌تواند مشکلات زیادی برای مالک خودرو به وجود آورد. همانطور که مشخص است، باتری خودرو همانند خودرو خود، دارای یک سابقه تاریخی است و به عنوان یکی از اجزای اساسی محسوب می‌شود.
باتری خودرو
باتری خودرو یک منبع انرژی الکتریکی است که برای اجرای سیستم‌های الکتریکی و راه‌اندازی موتور خودرو استفاده می‌شود. این باتری‌ها به طور عمده از نوع باتری‌های سرب-اسیدی یا باتری‌های لیتیوم-یون هستند. باتری‌های سرب-اسیدی شامل یک محلول اسیدی و یک پلاکهای سرب هستند که در واکنش‌های شیمیایی برق تولید می‌کنند. باتری‌های لیتیوم-یون از ترکیبات شیمیایی مانند لیتیوم، کبالت و منگنز استفاده می‌کنند و به عنوان یک فناوری پیشرفته تر در حال توسعه می‌باشند.
انواع باتری خودرو
باتری‌های خودرو از انواع مختلفی بر اساس فناوری‌ها و مواد استفاده شده ساخته می‌شوند. در ادامه، انواع مهم باتری‌های خودرو را توضیح می‌دهم:
1. باتری‌های سرب-اسیدی (Lead-Acid Batteries):
این نوع باتری‌ها از سرب و محلول اسیدی استفاده می‌کنند. آنها در بسیاری از خودروها استفاده می‌شوند و به عنوان یک تکنولوژی سنتی شناخته می‌شوند. این باتری‌ها ارزان‌ترین گزینه هستند اما وزن بالایی دارند و طول عمر نسبتاً کمتری دارند.
2. باتری‌های لیتیوم-یون (Lithium-Ion Batteries):
این نوع باتری‌ها از ترکیبات شیمیایی مانند لیتیوم، کبالت و منگنز ساخته می‌شوند. آنها به عنوان یک فناوری پیشرفته و با عمر طولانی‌تر شناخته می‌شوند. باتری‌های لیتیوم-یون با وزن کمتری در مقایسه با باتری‌های سرب-اسیدی همراه هستند و در این روزها در خودروهای برقی و هیبریدی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. باتری‌های لیتیوم-پلیمر (Lithium-Polymer Batteries):
این نوع باتری‌ها نسبتاً جدیدتر هستند و از مواد ژل‌سان و پلیمری ساخته می‌شوند. آنها به عنوان یک جایگزین بسیار سبک و کم حجم برای باتری‌های لیتیوم-یون شناخته می‌شوند.
4. باتری‌های نیکل-کادمیوم (Nickel-Cadmium Batteries):
این نوع باتری‌ها از ترکیبات نیکل و کادمیم استفاده می‌کنند. اما این روزها به دلیل محدودیت‌های محیط زیستی و استفاده از مواد سنگین، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
توجه: برخی باتری‌های خودرو به عنوان یک ترکیبی از مواد مختلف تولید می‌شوند که بهترین ویژگی‌ها را ارائه می‌دهند، مثلاً باتری‌های لیتیوم-آهن‌فسفات (Lithium Iron Phosphate) و باتری‌های نیکل-فریت (Nickel-Iron).
تفاوت انواع باتری خودرو
باتری راه انداز
همانطور که قابل حدس است، باتری راه‌انداز ماشین یا باتری استارتر، برای راه‌اندازی و روشن کردن موتور خودرو استفاده می‌شود. این باتری با تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی الکتریکی، جریان مورد نیاز برای استارت موتور را تامین می‌کند. باتری راه‌انداز باید دارای ظرفیت کافی باشد و بتواند در آب و هوای بسیار گرم یا بسیار سرد، جریان لازم را فراهم کند.
باتری با چرخه های طولانی
باتری چرخه طولانی یا دیپ سایکل برای دستگاه‌هایی که نیاز به توان بالا و پایدار دارند، مناسب است. این نوع باتری بیشتر در وسایل نقلیه برقی یا لوازمی که در آنها الکتریسیته باید به مدت طولانی در دسترس باشد، کاربرد دارد. باتری چرخه طولانی نسبت به باتری‌های راه‌انداز که فقط برای استارت موتور استفاده می‌شوند، عمر طولانی‌تری دارد و قابل بازیافت‌تر است. این نوع باتری برای ظرفیت بالا و دفعات زیاد چرخه شارژ و تخلیه شارژ طراحی شده است.
باتری سلولی مرطوب و خشک
باتری اسیدی دارای دو نوع سلول مرطوب و سلول خشک است. این دو نوع باتری از نظر عملکرد تفاوت چندانی ندارند، اما ساختار آنها متفاوت است. باتری سلول خشک یک جداکننده دارد که الکترولیت را جذب می‌کند، در حالی که در باتری سلول مرطوب، صفحه درون محلول الکترولیت قرار می‌گیرد. باتری سلول خشک آب‌بندی می‌شود و امکان نشت در آن وجود ندارد.
باتری سلول خشک به دلیل نوع ساختار، قابل نصب در مکان‌ها و جهت‌های مختلف است، مثلا در صندوق عقب و به صورت افقی. این در حالی است که برای باتری سلول مرطوب به دلیل امکان نشت الکترولیت محدودیت‌هایی وجود دارد. به طور کلی بهتر است باتری سلول مرطوب فقط زیر کاپوت خودرو نصب شوند.
علائم خرابی باتری ماشین
خرابی باتری خودرو ممکن است با علائم مختلفی نشان داده شود. در زیر تعدادی از علائم متداول خرابی باتری خودرو آمده است:
کاهش قدرت و سرعت استارت خودرو
کاهش نور و شدت روشنایی چراغ های داخل و خارج خودرو
کاهش عملکرد سیستم‌های الکترونیکی خودرو مانند رادیو، تهویه هوا، دزدگیر و…
نمایش پیام‌های هشدار در پشت آمپر
تغییر رنگ نشانگر وضعیت باتری
دلایل خراب شدن باتری خودرو
باتری خودرو ممکن است به دلایل مختلفی خراب شود. در زیر تعدادی از دلایل متداول خرابی باتری خودرو آمده است:
1. عمر مفید باتری: باتری‌های خودرو دارای یک عمر مفید محدود هستند و پس مدتی، کارایی آنها کاهش می‌یابد و در نهایت خراب می‌شوند.
2. شارژ ناکافی: اگر باتری به درستی شارژ نشود یا از طریق شارژر ناکافی شارژ شود، ممکن است به طور ناگهانی خالی شود و خراب شود.
3. استفاده نادرست از باتری: استفاده نادرست از باتری می‌تواند باعث کاهش عمر مفید آن شود. به عنوان مثال، اجازه ندادن به باتری برای شارژ کامل یا ترک آن در وضعیت تخلیه عمیق بدون شارژ مجدد ممکن است به آسیب برساند.
4. سرما یا گرمای زیاد: دماهای بسیار پایین یا بسیار بالا می‌توانند عمر باتری را کاهش دهند.
5. خرابی یا خطا در سیستم شارژ خودرو: مشکلات در سیستم شارژ خودرو می‌توانند منجر به ناتوانی در شارژ باتری شود.
6. خرابی‌های الکتریکی یا الکترونیکی در خودرو: خرابی‌ها در سیستم‌های الکتریکی یا الکترونیکی خودرو ممکن است به شارژ ناکافی باتری منجر شود.
7. استفاده از تجهیزات الکتریکی در حالت روشن نبودن موتور: استفاده از تجهیزات الکتریکی در حالت غیرفعال موتور (مانند رادیو، فن‌ها و …) بدون روشن کردن موتور می‌تواند باتری را خالی کند.
8. خرابی یا خطا در شارژر باتری خودرو: اگر شارژر باتری خودرو صحیح کار نکند یا خراب شود، ممکن است باتری به درستی شارژ نشود.
9. خرابی در سلول‌های باتری: در بعضی موارد، سلول‌های داخلی باتری ممکن است خراب شوند و باعث کاهش کارایی آن شوند.
در صورتی که باتری خودرو دچار مشکل شود، بهتر است به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید تا وضعیت باتری بررسی و تعمیر شود یا در صورت لزوم تعویض شود.
