تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که مالک وسایل نقلیه موتوری شامل خودروهای سبک، نیمه‌سنگین، سنگین و موتورسیکلت هستند، موظف‌اند وسایل نقلیه خود را پس از رسیدن به سن فرسودگی، از چرخه تردد خارج کرده و مسئولیت ناشی از آن را از طریق یکی از شرکت‌های بیمه داخلی مورد تأیید بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تحت پوشش بیمه قرار دهند.
بر اساس ماده ۸ «قانون هوای پاک»، مقرر شده است که مالکان خودروها پس از پایان عمر مفید وسیله نقلیه، اقدام به اسقاط آن نمایند. شادی مالکی، مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران، در تشریح ابعاد قانونی این موضوع اظهار داشت: در سال ۱۳۹۷، با استناد به ماده مذکور، آیین‌نامه‌ای اجرایی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت صمت، سازمان ملی استاندارد و بیمه مرکزی تهیه و به تصویب هیأت وزیران رسید. در این آیین‌نامه، معیار فرسودگی، سن خودرو تعیین شده بود.
با این حال، در سال ۱۳۹۹ و در پی شکایتی رسمی، دیوان عدالت اداری و فقهای شورای نگهبان رأی به ابطال این آیین‌نامه دادند؛ استدلال آن‌ها این بود که صرف تکیه بر سن برای تشخیص فرسودگی خودرو، در حالی‌که راهکارهای دقیق‌تری مانند سنجش میزان آلایندگی وجود دارد، می‌تواند موجب اسراف و تضییع حقوق مالکین شود و از منظر شرعی صحیح نیست.
در پی این حکم، آیین‌نامه‌ای جدید در خردادماه ۱۴۰۰ تدوین و تصویب شد. در مصوبه جدید، سن خودرو به‌عنوان مرز فرسودگی لحاظ شده اما ملاک نهایی، نتیجه معاینه فنی است. بر اساس این آیین‌نامه، خودروهای شخصی پس از گذشت ۱۵ سال، در صورتی که در دو نوبت پیاپی موفق به دریافت معاینه فنی نشوند، به‌عنوان خودروی فرسوده شناسایی می‌شوند. همچنین تعداد دفعات الزامی برای انجام معاینه فنی سالانه برای این دسته از خودروها افزایش می‌یابد؛ به‌گونه‌ای که خودروهای ۱۵ تا ۲۰ ساله باید دو بار و خودروهای بالای ۲۰ سال، سه بار در سال برای اخذ معاینه فنی اقدام کنند.
در این آیین‌نامه، مواد ۶، ۷ و ۸ به تعیین وظایف دستگاه‌هایی نظیر وزارت کشور و نیروی انتظامی در خصوص فراهم‌سازی زیرساخت‌های اجرایی این طرح پرداخته است. بر همین اساس، پلیس راهنمایی و رانندگی، تردد خودروهای فرسوده را در معابر شهری و محدوده‌های ممنوعه، مشمول جریمه روزانه اعلام کرده و برخورد قانونی با این دسته از وسایل نقلیه در دستور کار قرار دارد.
جدول سن فرسودگی خودروها در سال 1404:
