به مناسبت صدمین سال عرضه این نام، برند فوقلوکس بریتانیایی نمونههایی از هر نسل را در گردهمایی Pebble Beach Concours d’Elegance به نمایش خواهد گذاشت.
رولزرویس یک برند در اوج است و «فانتوم» هم اوج نامهای این برند باشکوه به شمار میآید. این روند از سال ۱۹۲۵ تاکنون ادامه داشته و فانتوم را به قدیمیترین نام ماندگار در دنیای خودرو تبدیل کرده است (هرچند تولید آن در تمام این مدت پیوسته نبوده و به همین دلیل، برخلاف شورولت سابربن، سابقه تولید مداوم ندارد).
با این حال، در دنیای مصرفگرای امروز که خودروسازان فرهنگ «فرسودگی برنامهریزیشده» را به کمال رساندهاند، ۱۰۰ سال عمر برای یک مدل، زمان بسیار زیادی است. این موضوع زمانی چشمگیرتر میشود که بدانیم بیشتر فانتومهایی که تاکنون ساخته شدهاند، هنوز هم فعال و در حال استفاده هستند.
این امر، به گفته کریس براونریج، مدیرعامل رولزرویس، بخشی از مأموریت فانتوم است: «اینکه باشکوهترین، خواستنیترین و پیش از هر چیز، بیدردسرترین خودروی جهان باشد — بهترینِ بهترینها.» برای دستیابی به این هدف در طول یک قرن، نسلهای مختلف فانتوم — برخلاف دیگر نامهای پایدار و مشهور مانند پورشه ۹۱۱ — همواره تغییر کرده و با عصر خود هماهنگ شدهاند.
برای جشن صدمین سالگرد این مدل، رولزرویس در رویداد Monterey Car Week امسال، نمونهای شاخص از هر نسل فانتوم را گرد هم خواهد آورد. همچنین شش فانتوم کلاسیک که واجد شرایط حضور در رویداد اصلی هفته، یعنی Pebble Beach Concours d’Elegance هستند، در یک کلاس ویژه به نام «۱۰۰ سال فانتوم» روی میدان نمایش رقابت خواهند کرد.
در ادامه میتوانید ببینید که چه چیز هر نسل از فانتوم را خاص میکند و هر یک از خودروهایی که در این گردهمایی تاریخی شرکت خواهند کرد چه ویژگی متمایزی دارند.
فانتوم یک (۱۹۲۵–۱۹۳۱)
پیش از معرفی رسمی این نام، برخی خودروهای خاص مشتریان، عنوان فانتوم را دریافت کرده بودند — یک «فانتوم سبز» در ۱۹۰۷ و دو «فانتوم نقرهای» در ۱۹۰۹ — اما نخستین مدل رسمی که در ابتدا با نام «نیو فانتوم» شناخته میشد، در سال ۱۹۲۵ رونمایی شد. به احتمال زیاد این نام را مدیر بازرگانی برند، کلود جانسون، برگزیده بود؛ کسی که به گفته رولزرویس، به خوبی از قدرت نامهای اسرارآمیز برای انتقال وقار و سکوت بینظیر خودروهایش آگاه بود.
رولزرویسها در دوران موسوم به «عصر کلاسیک» (نسلهای یک تا شش) به صورت شاسی بدون بدنه فروخته میشدند و سازندگان بدنه (Coachbuilders) بر اساس انتخاب مشتری، بدنه اختصاصی را طراحی و تولید میکردند. فانتوم یک در دو نسخه با فاصله محوری کوتاه یا بلند عرضه میشد؛ نسخه کوتاه برای سدانها یا لیموزینهای رانندهمحور، و نسخه بلند برای کوپهها و کانورتیبلهای اسپرت که مالک خود پشت فرمان مینشست.
تمام نسخهها از یک موتور خطی شش سیلندر ۷٫۷ لیتری با سوپاپ بالاسری و گیربکس ۴ سرعته بدون همدورکن (non-synchro) بهره میبردند. سیستم تعلیق شامل فنرهای نیمبیضی در جلو و فنرهای بازویی در عقب بود. برای خدمت به بازار روبهرشد آمریکا، کارخانهای در اسپرینگفیلد، ماساچوست ساخته شد و بیش از یکسوم تولید کل این نسل در آنجا انجام گرفت.
مدل شاخص معرفیشده، یک فانتوم ساختهشده در اسپرینگفیلد است؛ یکی از تنها ۲۱ دستگاه Ascot Phaeton که روی این پلتفرم ساخته شد. نام آن از یک مسابقه سالانه اسبدوانی اشرافی بریتانیا گرفته شده و توسط کارگاه مشهور Murphy Coachworks در پاسادنا، کالیفرنیا، با بدنه آلومینیومی براق، چرخهای ۲۱ اینچی و پنجرههای بالابر دستی سفارشیسازی شده است.
فانتوم دو (۱۹۲۹–۱۹۳۵)
رکود بزرگ اقتصادی بر کل صنعت خودرو تأثیر گذاشت، حتی بر رولزرویس؛ هرچند این تأثیر بیشتر در قالب ظهور رقبای سرسخت آمریکایی چون دوسنبرگ، پاکارد و کادیلاک نمایان شد که مدلهای چشمگیری را برای جذب خریداران فوقلوکس — کسانی که بحران مالی را بهخوبی پشت سر گذاشتند — عرضه کردند.
رولزرویس در پاسخ، شاسی ارتقاءیافتهای را معرفی کرد که هدفش بهبود هندلینگ و کیفیت سواری، بهویژه در جادههای ناهموارتر دنیای جدید، بود. این نسل همچنان از موتور خطی شش سیلندر ۷٫۷ لیتری نسل قبل استفاده میکرد، اما با سرسیلندر جدید کراسفلو ارتقاء یافته بود که توان ۱۲۰ اسببخار تولید میکرد. جعبهدنده ۴ سرعته دستی اکنون در دو دنده بالایی همدورکن (سینکرونایزر) داشت و مستقیماً به موتور متصل شده بود؛ فنرهای عقب نیز به فنرهای نیمبیضی تغییر یافتند و ترمزهای تقویتشده بهبود پیدا کردند.
یک مدل اسپرتتر با نام فانتوم کانتیننتال و فاصله محوری کوتاهتر، به درخواست بنیانگذار شرکت، هنری رویس، ساخته شد؛ چراکه حتی شاسیهای کوتاهتر معمول را نیز برای رانندگی کمی دستوپاگیر میدانست. این مدل قدرتمندتر، سبکتر و آیرودینامیکتر از قبل بود و نخستین رولزرویسی به شمار میرفت که عملکرد را بر راحتی مطلق ترجیح داد — و همین باعث شد بین مالکانِ رانندهمحور محبوب شود.
فانتوم سه (۱۹۳۶–۱۹۳۹)
رقبای آمریکایی که پیشتر به آنها اشاره شد، در دهه ۱۹۳۰ همچنان نوآوری میکردند و موتورهای بسیار قدرتمند چندسیلندر با ترکیبهای V-12، V-16 و همچنین موتورهای سوپرشارژ ویشکل و هشتسیلندر خطی میساختند؛ موتورهایی که فراتر از تواناییهای رولزرویس با موتور ششسیلندر خطی بودند.
برای مقابله با آنها، رولزرویس در توسعه فانتوم سه از تجربه خود در ساخت موتورهای هواپیما استفاده کرد و یک موتور V-12 به حجم ۷٫۳ لیتر طراحی کرد که تا ۱۸۰ اسببخار قدرت تولید میکرد. با تعلیق جلوی کاملاً مستقل و سیستم فرمان بازطراحیشده، هندلینگ و راحتی هر دو بهبود یافت و خودرو قادر بود با آسایش کامل به سرعت ۱۰۰ مایل بر ساعت برسد. متأسفانه هنری رویس در سال ۱۹۳۳، پیش از معرفی این خودرو، درگذشت، اما تلاشهای او نقش مهمی در شکلگیری این مدل داشت.
فانتوم چهار (۱۹۵۰–۱۹۵۶)
رولزرویس در طول جنگ جهانی دوم تولید خودرو را متوقف کرد و تمرکز خود را بر ساخت تسلیحات گذاشت. پس از جنگ و کمبودهای ناشی از آن، تقاضا برای خودروهای فوقلوکس حتی در میان ثروتمندان نیز چندان زیاد نبود. به همین دلیل، رولزرویس مسیر خود را از فانتومهای نسلهای پیشین که تا حدی «بازار انبوه» را هم هدف میگرفتند تغییر داد و فانتوم چهار را تنها برای خاندانهای سلطنتی و رؤسای کشورها تولید کرد.
به همین خاطر، تنها ۱۸ دستگاه فانتوم چهار ساخته شد و تقریباً همگی به اشخاصی چون ژنرال فرانکو (اسپانیا)، محمدرضا شاه پهلوی (ایران)، امیر کویت، ملکه الیزابت دوم و پرنسس مارگارت (انگلستان) تحویل داده شدند. خودرویی که در تصویر معرفی شده، متعلق به پرنسس مارگارت بود و توسط کارگاه Mulliner ساخته شده بود.
موتورهای هشتسیلندر خطی ۵٫۷ و ۶٫۵ لیتری این نسل قدرتی «کافی» تولید میکردند و مزیت اصلیشان توانایی کارکرد طولانیمدت در سرعتهای پایین بود — ویژگیای عالی برای رژه رفتن در برابر انبوهی از رعایا، کاری که صاحبان این خودروها علاقهمند به انجامش بودند.
فانتوم پنج (۱۹۵۹–۱۹۶۸)
فانتوم پنج همچنان جایگاه خود را در ناوگان سلطنتی حفظ کرد، بهویژه برای پادشاهان و ملکههایی که در بریتانیا و مستعمراتش حکومت میکردند. اما در دهه شصت میلادی، رولزرویس با پذیرش سفارشهایی از سوی افراد مشهور، بهویژه ستارگان صنعت موسیقی، ادای دِینی به «طبقه حاکم جدید» آن دوران نیز داشت. این لیموزین با یک موتور V-8 به حجم ۶٫۳ لیتر و جعبهدنده اتوماتیک ۴ سرعته ساخت جنرالموتورز عرضه میشد.
جان لنون در سال ۱۹۶۴ یکی خرید، آن را مانند یک واگن کولی نقاشی کرد و به امکاناتی چون دستگاه پخش صفحه گرامافون، تلفن داخل خودرو، پخش کاست و بلندگوهای خارجی مجهز ساخت. (او در سال ۱۹۶۸ یک دستگاه دیگر هم خرید، این بار به رنگ سفید کامل، تا با آلبوم معروف White Album گروه بیتلز هماهنگ باشد). الویس پریسلی، «شاه» موسیقی راک، نیز یک فانتوم پنج خرید که به تلفن و میکروفون مجهز بود. لیبراچی، ستاره لاکچری لاسوگاس، هم یک فانتوم پنج مزین به کریستال داشت که به بخشی از اجرای نمایشی او تبدیل شد.
فانتوم شش (۱۹۶۸–۱۹۹۰)
فانتوم شش پایاندهنده یک سنت طولانی بود؛ چراکه آخرین نسل فانتوم بود که بهصورت شاسی کامل (بدون بدنه) عرضه میشد تا سازندگان بدنه مستقل بتوانند مطابق سفارش مشتری، بدنه را طراحی کنند. در طول ۲۲ سال تولید، تنها ۳۷۴ دستگاه ساخته شد و از این میان، فقط شش دستگاه در دهه ۱۹۸۰ تولید شدند. این خودروها باشکوه بودند، اگرچه کمی از نظر زمانه عقب مانده، و بیشتر در قالب لیموزین یا لاندوله ساخته شدند.
این نسل همچنین نخستین فانتومی بود که از موتور مشهور V-8 با حجم ۶٫۷۵ لیتر استفاده میکرد؛ موتوری که بیش از ۶۰ سال قلب تپنده دیگر مدلهای رولزرویس و حتی برخی بنتلیهای همخانواده بود. فانتوم شش همچنین به سیستمهای گرمایش و تهویه مطبوع بهروز، تعلیق بادی و ترمزهای کاسهای هیدرولیکی دوبل با مستر سیلندر فشار بالا مجهز شد. البته رانندگان رولز خیلی اهل توقف نبودند—مگر شاید برای خردلی فرانسوی!
فانتوم هفت (۲۰۰۳–۲۰۱۷)
پس از یک وقفه حدود یک دههای، در جریان بحرانهای مالی، جدایی از بنتلی، خریداری توسط بامو و انتقال به مرکز طراحی/مهندسی/تولید جدید در گودوود، رولزرویس دوباره با فانتوم هفت بازگشت. این مدل بهطور محرمانه و از صفر طراحی شده بود. تنها شروط طراحان طبق دستور رولز این بود: چرخهای غولآسا، جلوپنجره عمودی «پارتنون» و نشان کاپوت «روح خلسه» (Spirit of Ecstasy).
نتیجه، خودرویی بسیار پرابهت بود که بهنظر برخی مانند یک گاوصندوق بانکی بر روی غلتک بخار قرار داشت! اما بیتردید یک فانتوم واقعی بود؛ مجهز به موتور ۶٫۷۵ لیتری V-12 توئینتوربو و تعلیق بادی خودتراز شونده تطبیقی، که احساسی شبیه رانندگی با یک شاسیبلند فولسایز ایجاد میکرد.
با گذشت زمان، نسخه کشیده چهاردر، کانورتیبل دودر (Drophead Coupé) و در نهایت کوپه سقفثابت (Fixed Head Coupé) نیز به خانواده اضافه شدند. این کوپه آخرین مدلی بود که به سقف ستارهای (Starlight Headliner) مجهز شد — نوآوریای که اکنون در تمام محصولات رولزرویس در دسترس است. تنها ۵۵۰ دستگاه کوپه فانتوم طی سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ ساخته شد.
فانتوم هشت (۲۰۱۷–تاکنون)
فانتوم هشت با طراحی تکاملی معرفی شد، ضرورتی که در بازار امروز وجود دارد تا مشتریانی که برای نسل قبل نیممیلیون دلار پرداخت کردهاند، احساس نکنند خودرویشان بلافاصله قدیمی شده است. بنابراین، هرچند بسیاری از عناصر باشکوه خارجی نسل پیشین را حفظ میکند، اما فضای داخلی پر از ارتقاءهای بینهایت است؛ از ماساژور برقی برای پا گرفته تا ستونهای C گرمشونده و یک «گالری» روی داشبورد سمت سرنشین که امکان نمایش آثار هنری شخصیسازیشده را فراهم میآورد.
این نسل همچنین بازگشتی به سنت کمیاب «بدنهسازی سفارشی» بود. بدنههایی که توسط طراحان داخلی رولز و دقیقاً مطابق خواست مشتریان ساخته میشوند، و قیمتشان به هشترقمی (دلاری) میرسد.
منبع مقاله: caranddriver
تیم ترجمه و نگارش دل افکار
