برخلاف کشور ما، در اکثر نقاط دنیا خودرو وسیله‌ای مصرفی به شمار می‌رود به این معنی که پس از مدتی استفاده و عدم توجیه هزینه‌های نگهداری آن، مالکان به دنبال اسقاط خودرو و خرید یا لیزینگ مدلی جدید می‌روند اما وضعیت صنعت خودرو در کل وسایل نقلیه کشورمان کاملاً با دنیا متفاوت است و به دلیل سرمایه‌ای بودن وسایل نقلیه مشاهده می‌شود که خودرویی پس از چندین سال استفاده با قیمتی بسیار فراتر از زمان صفرکیلومتر بودن به فروش می‌رسد!
عوامل مؤثر بر طول عمر خودروها
فاکتورهای زیادی بر طول عمر یک خودرو تأثیرگذار هستند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم.
- مسیر تردد روزانه
درصورتی‌که مسیر تردد روزانه شما پر از دست‌انداز و ناهمواری باشد قطعاً طول عمر خودروی شما کمتر خواهد بود.
- میزان استفاده از سیستم تهویه مطبوع
کولر نیروی خود را از پیشرانه می‌گیرد و کافی است در خودروهای داخلی از کولر استفاده کنید تا میزان افت توان و قدرت خودرو برای شما آشکار شود. استفاده بی‌وقفه و مداوم از کولر می‌تواند طول عمر خودروی شما را کاهش دهد.
- رانندگی پرفشار و هیجانی
هرچقدر خودرو را بیشتر تحت‌فشار قرار دهید از عمر آن بیشتر کاسته خواهد شد چراکه قطعات مجبور هستند با شدت بیشتری کار کنند.
- پارک کردن خودرو زیر نور شدید
برخی افراد به دلیل نداشتن پارکینگ مجبور هستند خودروی خود را هر روز زیر نور آفتاب پارک کنند که این امر در درازمدت تأثیر منفی روی رنگ بدنه و تریم های داخلی خواهد داشت.
- عدم تعویض به موقع روغن‌ها و لوازم مصرفی
درصورتی‌که نسبت به سرویس‌های دوره‌ای خودرو بی‌توجه باشید شاهد کاهش طول عمر خودروی خود و خرابی قطعات داخلی آن خواهید بود.
- کیفیت قطعات بکار رفته
این یک واقعیت است که محصولات برخی خودروسازان باکیفیت‌تر از دیگر برندها هستند و این موضوع با بررسی اخبار مربوط به کارکردهای میلیونی برخی خودروها آشکار خواهد شد.
طول عمر خودروهای خارجی چقدر است؟
در برخی کشورهای خارجی برنامه‌هایی برای اسقاط خودروها وجود دارد که هدف آن معمولاً تحریک تقاضا در صنعت خودرو و همچنین حذف وسایل نقلیه آلاینده و فرسوده است. بسیاری از کشورهای اروپایی چنین اقداماتی را برای دستیابی به اهداف زیست‌محیطی و همچنین تشویق مالکان به خرید خودروهای جدید به ویژه در دوران رکود اقتصادی اجرا کرده‌اند. در ادامه به برنامه برخی کشورها برای تعویض خودروهای قدیمی با نمونه‌های جدید اشاره می‌کنیم هرچند ذکر این نکته نیز مهم خواهد بود که اکثر این طرح‌ها پس از تحقق اهداف برنامه ریزان و اتمام بودجه مدنظر متوقف شده و جای خود را به طرح‌های جدیدتر داده‌اند.
- اتریش
طرح اسقاط خودروهای فرسوده در این کشور از اول آوریل ۲۰۰۹ اجرا می‌شود و بر این اساس مالکان خودروهای ۱۳ ساله و قدیمی‌تر می‌توانند برای خرید خودروهای جدید با آلایندگی کمتر مبلغ ۱۵۰۰ یورو دریافت کنند.
- کانادا
دولت کانادا به مالکان خودروهای مدرن ۱۹۹۵ و قدیمی‌تر طیف وسیعی از مشوق‌ها همچون استفاده رایگان از حمل‌ونقل عمومی و یا مبلغ ۳۰۰ دلار نقدی را ارائه می‌کند تا نسبت به تعویض خودروی خود اقدام کنند.
- چین
این کشور بزرگ از سال ۲۰۰۹ برنامه جایگزینی خودروهای فرسوده با مدل‌های جدید را آغاز کرد و به این ترتیب در صورت تعویض خودروهای آلایندگی می‌توان مبلغ ۴۵۰ تا ۹۰۰ دلار را دریافت کرد. البته دولت چین در ادامه مبلغ کمک‌های خود به مالکان خودروهای قدیمی را به حدود ۷۰۰ تا ۲۶۰۰ دلار افزایش داد.
- فرانسه
برای اسقاط خودرو در فرانسه می‌بایست از زمان تولید آن حداقل ۱۰ سال گذشته باشد و خودروی جدید نیز استانداردهای آلایندگی را پاس کند. در این کشور میزان مبلغ پرداختی به مالکان بر اساس میزان آلایندگی خودروی جدید تعیین می‌شود به گونه‌ای که خودروهایی با دی‌اکسید کربن تولیدی کمتر از ۱۶۰ گرم در کیلومتر مشمول دریافت ۱۰۰۰ یورو می‌شوند و برای خودروهایی با آلایندگی کمتر از ۶۰ گرم در هر کیلومتر ۵۰۰۰ یورو پرداخت می‌شود.
- آلمان
برنامه تعویض خودروهای فرسوده کشور آلمان در سال ۲۰۰۹ گسترده‌ترین برنامه بین کشورهای یاد شده است و البته بحران اقتصادی همان سال‌ها نیز تأثیر زیادی روی آغاز این طرح داشت. بر این اساس خودروهایی که حداقل ۹ سال از تولید آن‌ها می‌گذرد مشمول دریافت ۲۵۰۰ یورو کمک بلاعوض هستند.
- ژاپن
کشور ژاپن نیز برنامه مشابهی را اجرا کرده است. بر اساس طرح تعویض خودروهای فرسوده در کشور ژاپن، مالکان خودروهایی با سن ۱۳ سال و بیشتر می‌توانند تا ۲۵۰۰ دلار را از دولت بابت اسقاط خودروی خود دریافت نمایند.
- آمریکا
دولت آمریکا در سال ۲۰۰۹ طرحی ۳ میلیارد دلاری برای تعویض خودروهای قدیمی با نمونه‌های جدیدتر تصویب کرد و به اجرا گذاشت. این طرح با استقبال بسیار خوب مالکان خودروهای قدیمی روبرو شد و به همین دلیل کنگره آمریکا مجوز تخصیص ۲ میلیارد دلار دیگر را نیز صادر کرد. در این طرح تویوتا کرولا بیشترین میزان فروش را به خود اختصاص داد.
طول عمر خودروهای ایرانی
در بررسی طول عمر خودروهای ایرانی می‌توان جنبه‌های مختلفی را ذکر کرد. بر اساس قوانین موجود، سن فرسودگی خودروها به شرح زیر است:
| نوع خودرو | سن فرسودگی | تعداد دفعات مراجعه به معاینه فنی در سال |
| سواری شخصی | ۱۵ | ۲ |
| سواری دولتی | ۱۳ | ۳ |
| وانت بنزینی دوگانه‌سوز و دیزلی | ۱۳ | ۴ |
| وانت پایه گازسوز | ۱۴ | ۴ |
| خودروی عمومی بنزینی | ۸ | ۴ |
| خودروی عمومی گازسوز | ۱۰ | ۴ |
همان‌طور که مشاهده می‌شود یک خودروی سواری شخصی با سن ۱۵ سال و بیشتر در کشورمان فرسوده و از اسقاطی محسوب می‌شود اما بنا به دلایلی از جمله نوسان قیمت خودرو، نگاه سرمایه ای به وسایل نقلیه، عدم اعمال قانون سفت‌وسخت، عدم استقبال مالکان خودروهای قدیمی از طرح‌های جایگزینی خودروهای فرسوده و… میزان اسقاط این خودروها بسیار کمتر از حد انتظار است. حتی محرک‌هایی همچون تخصیص سهمیه برای دارندگان خودروهای فرسوده در قرعه‌کشی خودروسازان نیز تأثیر چندانی روی از رده خارج کردن این خودروها نداشته است.
نکته دیگر به کیفیت خودروهای تولیدی در کشورمان مربوط می‌شود که بسیاری از آن‌ها از حداقل استانداردهای امروزی نیز برخوردار نیستند و از همان روز اول مشکلات فراوانی را بر دوش مالک می‌گذارند. هرچند به نظر می‌رسد برخی خودروهای پرفروش داخلی طول عمر بیشتری دارند. برای مثال می‌توان گفت خودروی پراید به دلیل نوع طراحی و هزینه‌های نگهداری پایین‌تر طول عمر بیشتری نسبت به خودرویی همچون پژو ۴۰۵ یا ۲۰۶ دارد و مالکان نیز در درازمدت با هزینه‌های کمتری دست‌به‌گریبان هستند. در مجموع باید دانست خودروهای حاضر در کشورمان برخلاف قوانین موجود طول عمر بعضاً نامحدودی دارند و حتی شاهد تردد خودروهایی با طول عمر ۳۰ سال و بیشتر در خیابان‌ها هستیم و این موضوع درباره خودروهای سنگین نمود بیشتری دارد. امید است با تصویب طرح‌های بهتر و کاراتر و همچنین تولید خودروهای مدرن و باکیفیت، خودروهای قدیمی از خیابان‌ها خارج شوند و خریداران نیز پشت فرمان محصولاتی بهتر و پاک‌تر بنشینند.
